اين صفت كه سر مايه ارزشمند رفتاري انسان و رسالت پدر و مادر و مربي است بر چه پايه ها يي استوار است؟ آيا يك خصلت دروني است؟ آيا رفتاري اجتماعي است يا حالتي روحي است؟ رمز اينكه انسان ازافراد مؤدب، خوشش مي آيد چيست؟
وقتي سخن از«ادب» به ميان مي آيد ، نوعي رفتار خاصّ و سنجيده با افراد پيرامون خويش (از كوچك و بزرگ و آشنا و بيگانه) در نظر مي آيد. اين رفتار كه از تربيت شايسته نشأت مي گيرد، به نحوه سخن گفتن، راه رفتن، معاشرت، نگاه، در خواست، سؤال، جواب و ... مربوط مي شود.
ادب، هنري آموختني است. مي توان گفت:«ادب، تربيت شا يسته است»، خواه مربي، پدر و مادر باشد، يا استاد و مربي.
دوست داري با تو چگونه رفتار كنند؟ نام و لقب زشت بر تو نگذارند؟ مگر نَه اينكه از توهين و تحقير و استهزاي ديگران نسبت به خودت ناراحت و رنحيده مي شوي؟ مگر نه اينكه دوست داري در جمع مردم، مورد تكريم و تشويق و توجه قرار گيري؟ يكي از نكات مهم مربوط به معاشرت، آن است كه آنچه را درباره خود نمي پسندي، در باره ديگران هم روا نداني و آنچه نسبت به خويش دوست مي داري، براي ديگران هم بخواهي و آنچه را در كار ديگران زشت مي شماري، براي خود نيز زشت بداني. اگر از كارهاي ناپسند ديگران انتقاد مي كني، همان كارها و صفات در تو نباشد. اين نوعي «خود ادب كردن» است و كسي به اين موهبت دست مي يابد كه از فرزانگي و هوشياري و عقلانيّتي تيز و بصير برخوردار باشد.
اين سخن بلند علويّ را هم در اين زمينه بخوانيم كه فرموند :
«افضل الادب ان يقف الانسان علي حده و لا يتعديّ قدره»
برترين ادب، آن است كه انسان بر سر حدّ و مرز و اندازه خويش بايستد و از قدر خود فراتر نرود. ادب، به خودي خود يك ارزش اخلاقي و اجتماعي است و ارزش آفرين هم براي فرزندان هم براي اولياء كه تربيت كننده آنانند.
ادب در هر كه و هر كجا باشد، هاله اي از محبت و مجذوبيت را بر گرد خود پديد مي آورد و انسان با ادب را عزيز و دوست داشتني مي كند.
ادب، خودش يك سرمايه است و هر سر مايه اي بدون آن بي بهاست.
ادب مدالي است بر سينه صاحبش كه چشمها و دلها را خيره و فريفته مي سازد .
ادب آراستگي هر چيزي به چيزي است ، آن گونه كه علم ، با حلم آراسته مي گردد و شجاعت، با گذشت و عفو زينت مي يابد و ثروت ، با انفاق و بخشش ارزش پيدا مي كند، حسب و نسب هم با ادب، ارج مي يابد. شرافت نسب و اعتبار خانوادگي و آبرو و وجهه اجتماع، بدون داشتن ادب، آرايشي سطحي بر چهرهاي زشت است. اين سخن حضرت علي(عليه السلام) است كه:
«لاشرفمعسوءالادب»؛
با بي ادبي؛ هيچ شرافتي نيست.
كسي كه بي اصل و تبار و نسب و حسب باشد، اگر ادب داشته باشد، شرافت مي يابد.ادب حتي نسب و تبار نامناسب را هم مي پوشاند.
كلام اميرالمؤمنين( عليه السلام) چنين است:
«حسنالادبيسترقبيح النّسب» - زيبايي ادب ، زشتي نسب را مي پوشاند .